Canlılarda Arasında; Görsel, Dokunsal, Tadsal, İşitsel, Kokusal ve Davranışsal İletişimin Evrimsel Önemi 45 dakika

 

Dünyadaki en küçük canlıdan en büyüğüne kadar bütün canlılar birbirleriyle iletişim halindedirler. İletişim yırtıcı hayvanlara karşı korunmak, eş ve yiyecek bulmak için tasarlanmıştır. İyi bir iletişim yaşam ile ölüm arasındaki farkı belirler. Hayvanların iletişim kurabilmelerinin farklı, şaşırtıcı birçok farklı yolu vardır. Görsel, kimyasal, vokal ve işaretler bu iletişim yollarına örnektir. İletişim 150 milyon yıl önce ilk defa ortaya çıkan canlılar için bile evrimsel bir güçtür. Buna en büyük örneklerden biri de karıncalardır. Karıncalar iş birliği içerisinde ve yorulmadan çalışırlar. Karıncalarda emir zinciri bulunmaz ve bir patron yoktur. Karıncalar iletişimi, vücutlarında bulunan basit kimyasallardan olan hidrokarbonlar sayesinde sağlarlar. Karıncalar hidrokarbonlar sayesinde birbirleriyle etkileşirler ve enteresan bir şekilde patron olmadan bile ne yapacaklarına karar verebilirler. Kimyasal iletişim sağlayan canlılara başka bir örnek bakterilerdir. Bakteriler iletişimi kimyasal molekül salgılayarak sağlarlar. İletişim kurduklarında beyaz bir ışık çıkartırlar. Bu ışık milyarlarca bakterinin bir araya gelmesiyle beyaz su denilen olguyu meydana getirirler. Buradaki amaç balıkların dikkatini çekmek ve onların vücutlarına yerleşebilmektir. Bilim insanları beyaz suyun iletişimin ilk örneği olduğunu savunurlar. Kimyasal iletişim başka canlılar tarafından da rafine bir şekilde kullanılmıştır. Sincaplar buna örnektir. Sincapların geride bıraktığı koku, yılanların onları bulabilmeleri için GPS niteliğindedir. Bu koku sayesinde yılanlar sincapların yuvalarının nerde olduklarını rahatça bulabilirler. Sincaplar bu kokunun yılanlar tarafından algılanmaması için farklı yollar denerler. Yılanların çıkardığı derinin kokusunu kendi vücutlarına işleyip yılanı aldatma yolunu kullanabilirler.

            Canlılardaki iletişim yollarına başka bir örnekte sestir. Sesle iletişim kurma yolunu kullanan canlılardan biride balıklardır. Balıklar bu iletişimi çiftleşmek için kullanırlar ve dişileri kendilerine çekmeyi sağlarlar. Balinalarda bu iletişim türünü kullanırlar. Farklı bir iletişim yolu da vokal iletişimdir.bu iletişime örnek kurtlardır. Kurtlar bir arada kalabilmek ve birbirlerini bulabilmek için ulunurlar. Ulumayı güçlü ve tehlikeli görünmek içinde yaparlar. Çayır köstebekleri karmaşık iletişim sağlayan canlılara örnektir. Çayır köstebeklerinin düşmanları fazla olduğu için her bir düşman için ayrı mesajları vardır. Bu mesajlar birbirlerine yakındırlar fakat mesajlardaki küçük bir anlaşmazlık onları av olmaya iter.

            Dünyanın en karmaşık iletişime sahip canlıları insanlardır. Bu karmaşık iletişim yolu dildir. İnsanlar dilleri sayesinde bu kadar ileriye gittiği söylenir. İnsanlardaki iletişime benzeyen en belirgin canlılarda maymunlardır. Dil çeşitli evrimler geçirerek günümüze kadar gelmiştir. Hangi baskılar atalarımızın dili geliştirmesine neden oldu? Bu bir adaptasyon muydu? Düşman dünyaya birlikte karşı durmak için miydi? Bu sorular üzerinde bilim adamları sadece tahminler yürütüyor. Sonuç olarak iletişim en küçüğünden en büyüğüne kadar bütün canlıların yaşamda kalabilmeleri için güçlü bir stratejiye sahip olmalarını sağlar.

 

 Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

 

  1. Canlıların etkili iletişim kurmalarındaki temel amaç nedir?
  2. Canlıların iletişimde kullandıkları metotları yazınız?
  3. Karıncalar iletişimi nasıl sağlarlar ve nerede ne yapacaklarını nereden bilirler?
  4. Beyaz su nedir ve kaynağı nereden gelir?
  5. Sincaplar kendi kokularını yılanlardan nasıl saklayabiliyorlar?
  6. Ses niçin okyanusta güçlü bir iletişim yoludur?
  7. Kurtların iletişim kurmak için ulumalarındaki amaçlar nelerdir?
  8. Balıklar daha iyi bir iletişim kurabilmek için nasıl evrimleştiler?
  9. İnsanların iletişim kaynağı olan dili kullanmada şempanzelerle ortak yönleri var mıdır?

 

 

                                                                                 04 Sinan BAŞAR
                                                                                Fen Bilgisi Öğretmenliği-4 2009