DERİN DÜNYA

Derin dünya, dünyanın yüzeyini durmadan değiştirme gücüne sahip. Yer kabuğu sürekli hareket halinde olan bir dizi devasa tektonik plakadan oluşuyor. Zamanla kıtalar yer değiştiriyor ve deniz seviyeleri alçalıp yükseliyor.

Bugün birçok bölgenin kıta sahanlığında toplanma sebebi petroldür. Milyonlarca yıl boyunca ölü yaratıklar ve karadan gelen tortular deniz tabanına çökerek zamanla ve basınçla petrole dönüştü.

Milyonlarca yıl boyunca dünyadaki devasa tektonik plakaların hareketi bugün bildiğimiz şekliyle kıtaları oluşturdu.

Gezegenin en büyük kanyonu Zenmçuk kanyonudur. Yaklaşık 3 kilometre derinliğinde ve 233 kilometre uzunluğunda, en geniş yerinde ise nerdeyse 100 kilometre genişliğindedir.

Kıta sahanlığının kıyısında kara okyanus tabanıyla buluşuyor. Karanın ötesindeki bu geniş yere Abisal Düzlüğü deniliyor. Gezegen yüzeyinin yarısından fazlasını kaplıyor. Bilim insanları yıllarca buranın ölü olduğuna inandı, fakat Atlantik ortasındaki en büyük jeolojik şekillerinin yani yeni deniz tabanının üretildiği yer olarak bu ölü yerde yatıyor. Bu devasa sıra dağın adı Orta Atlantik Sırtı dır.burası gezegendeki büyük yırtığın bir parçası. Gezegen boyunca 650000 kilometre uzanan su altı dağları ve volkanlarından meydana gelen tek bir hat.

Kıtalar arası internet trafiğinin yüzde 99 u deniz altındaki fiber optik kablolarla taşınıyor. Aralık 2006 da Tayvand ve Filipinler arasındaki 9 fiber optik birden bire bozuldu. Asya da bulunana bilgisayarlar çöktü. Kısa zaman sonra mühendisler kabloların zarar gördüğünü fark etti ve sebebinin Tayvand açıklarında biriken toprakların yerinden çıkarak kabloları kırdığı görüldü.

Everest in dünyanın en yüksek dağı olduğunu düşünüyoruz, fakat asıl rekor Pasifik Okyanusunun ortasındaki Mavana Kia yanardağına ait. Bu dağın zirvesi deniz seviyesinin 4 kilometre üstünde, fakat geri kalan 5.6 kilometresi deniz tabanında. Ada çok ağır olduğundan deniz tabanında çöküş oluşturuyor. Bunun anlamı daha da aşağıda 8.4 kilometre daha olduğu. Mavana Kia toplamda 17.5 kilometre ile Everest i ikiye katlıyor.

Batı pasifikteki maryana çukuru 2.5 kilometre uzunluğunda, 11 kilometreye aşkın derinlikte ve 46 kilometre genişliğinde devasa bir büyüklükte dünyanın en derin çukuruna ev sahipliği yapıyor. Bugüne kadar aya 12 kişi ayak bastı fakat bu devasa çukura sadece iki kişi gitti. (Don Walsh ve Jacques Piccard. 23 ocak 1960.)

Deniz tabanının kıtasal karayla çarpıştığı yerlerde kara ile etkiler çok daha büyüktür. Milyonlarca insanı etkileyecek inanılmaz güçler ortaya çıkar, devasa basınçlar oluşur, taki birden bire salınana dek. 11 mart 2011 de Japonya kıyılarında meydana gelen işte buydu.deniz tabanının altındaki bir deprem sadece dakikalar sonra Japonya’yı vuracak yıkıcı bir tsunami yarattı. 7 yıl önce daha büyük ve daha da tahrip edici bir deprem Endonezya’yı vurdu.(26 aralık 2004)

Sonuç olarak suyun ağırlığı olmasaydı orta okyanus sırtının açılması son derece şiddetli olurdu. Büyük lav tabakaları gökyüzüne doğru fışkırırdı. Kıta sahanlığının yanlarını tutan tüm okyanus suları olmasa bu alanlar çökerdi. Daha önce görülmemiş çamur kaymaları ve toprak çığları ortaya çıkardı. Devasa metan gazları cepleri patlardı. Bunların hepsi yüzlerce yıkıcı depreme yol açardı.

AŞAĞIDAKİ SORULARIN CEVAPLARI FİLMİN AYRINTILARINDA VARDIR.

1) Dünya tüm okyanusları kaybetseydi ne olurdu?

2) Volkanik patlamalarla yer yüzüne hangi madenler çıkıyor?

3) Tusunami nasıl oluşuyor?

4) Manto nedir?

5) Dünyanın merkezinde ne var?

6) Pasifik ateş çemberi nedir?

7) Likit sülfür neden değerli?

8) Dalma batma nedir?

9) Birçok bölgenin kıta sahanlığında yoğunlaşmasının sebebi nedir?

10) Dünyanın yeni deniz tabanını ürettiği yer neresidir?

11) Kıtalar arası internet nasıl sağlanıyor?

12) Dünyanın en yüksek dağı Everest mi?

13) Maryana çukuru nasıl oluştu?

14) Endonezya depreminin sebebi nedir?

15) Neden insanlar bize uzak olan aya fazla gittiler de ayağımızın dibinde bulunana maryana çukuruna sadece iki kişi gitti?

16) Derin dünyanın hayatlarımız üzerindeki etkileri nelerdir?

Mehmet Baki BİNGÖL FEN BİLĞİSİ ÖĞRT. 4.A 09010004016