EVRENİN İŞLEYİŞİ YILDIZLARIN DOĞUM VE ÖLÜMÜ

Yıldızlar,şiddetli bir şekilde doğarlar ve büyük patlama ile ölürler. Açık bir gecede eğer şanslı ise yaklaşık 3000 yıldız görebiliriz. Yıldızlar evrendeki her şeyin temel yapı taşlarını oluştururlar.

Bir çoğu çok uzakta olduğu için haklarında pek az bilgiye sahibiz. Fakat bir tanesi var ki bize yakın olduğu için yıldızlar hakkındaki her şeyi ondan öğreniriz. Bu yıldız güneştir. Güneş ışınlarını yıldızlardan alır. 4.6 milyar yıldır güneş vardır ve dünyadan 165 milyon kilometre uzaklıktadır. Güneş dünyadan çok daha büyüktür fakat güneşten de büyük yıldızlar vardır bunlar. Etekaren Güneşten 5 milyon kez, Bittulchese Etekaren den 300 kez ve Wiwy Canis Macouris Güneş ten milyonlarca kez daha büyüktür. Yıldızlar vebulaz adı verilen gaz ve toz bulutlarıyla başlar. Yıldızların doğumu Alev, Oryon.Atbaşı, bulutsularının içinde oluşurlar. Milyonlarca yeni yıldızın doğumu bu bulutsuların içinde gizli ve görülmeyen bir şekilde doğarlar. Bir yıldızın ilk anları hiçbir zaman görülmez. Bir yıldızın oluşumu için Hidrojen, Yer Çekimi ve zaman gereklidir. Yer çekimi toz ve gazı bir araya getirir. Böylece yıldızın çekirdeğindeki ısı 8 milyon dereceye yükselir. Bunun neticesinde büyük çapta bir enerji açığa çıkar ve yıldız doğar. Bir yıldızın doğumu milyonlarca yıl sürebilir. Yıldızın çekirdeğinde oluşan birleşme nükleer birleşmedir. Evrendeki en büyük enerji ve güç kaynağı nükleer birleşmedir. Dünyada yıldızların ilk anını gözlemlemek için yapay yıldız girişimleri bulunmaktadır. Bunu için Tokama denilen bir laboratuar yapıldı. Bu laboratuarda hidrojen ve helyum çok yüksek sıcaklıklarda çarptırılır ve nükleer birleşme meydana getirilir. Böylece yapay bir yıldız elde edilir. Ancak bu yıldızın ömrü saniyeden daha kısa bir süreye sahiptir. Gerçek bir yıldızın ömrü ise milyonlarca belki de milyarlarca yıla sahiptir. Bunu sağlayan yer çekimi kuvvetidir.

Yıldızların parlama hikayesi de bir hayli ilginçtir. Yer çekimi kuvveti yıldızın dış yüzeyine etki eder ve yıldızın dağılmasını engeller. Aynı anda yıldızın çekirdeğindeki nükleer birleşme ise büyük çapta bir enerji açığa çıkartır. Bu enerji de bir ışın demeti oluşturur böylece yıldızlar parlar ve ışık yayarlar. Bir yıldızın ışığı o kadar hızlı ki bir saniyede dünyanın etrafını 7 kez dolaşır. Bu ışık bir saatte 1080 milyon km yol kat eder. Bazı yıldızların ışınları bize ulaşana kadar yüzlerce yıl geçer. Güneş ışını bile bize ulaşana kadar 8 dakika geçer. Artık bazı yıldızların bizden ne kadar uzak ta olduğunu düşünün. Güneşin çekirdeğinden yüzeye çıkmak isteyen bir foton binlerce yıl uğraşır.

Doğumdan itibaren har yıldızın kaderi ölümle sona erer. Yer çekimi nükleer birleşmeyle olan savaşı kazanacak ve yıldızın ölümünü başlatacak. Her saniye güneş çekirdeğinde yakıt olarak kullandığı hidrojenin 554 milyon tonunu yakar. Böyle devam ederse 7 milyon yıl sonra hidrojen bitecek ve güneşin çekirdeğindeki birleşme yavaşlayacak. Ama yer çekimine karşı verilen mücadele hala devam edecek. Bu mücadele sonrası güneşin yüzeyi haddinden fazla ısınacak ve güneş şişmeye başlayacak. Güneş binlerce kat daha büyük olacak ve etrafındaki her şeyi kendine çekecek. Dünyaya olan uzaklığı azalacağı için dünyada her şey yanacak, okyanuslar kaynayacak ve hayat sona erecek. Güne artık yakacak olarak helyumu kullanacak. Bu şişme belli bir yerden sonra büyük bir patlama gerçekleştirecek. Güneşten geriye kalan kısmı beyaz ve yuvarlak bir top şeklini alacak. Bu yuvarlak helyumu karbon a çevirecek ve gök yüzünde beyaz bir elmas haline gelecek. Demir elementi yıldızların ölümüne neden olur. Yıldızın çekirdeğindeki birleşme gerçekleşecek ve enerjisini demire aktaracak. Demir de bu enerjiyi dışarıya iletecek ve çekirdeği çökertecek. Böylece çok büyük bir patlama meydana gelecek. Bu patlamaya Süper Nova denir. Süper novalar sonucu bizim için gerekli bir çok element meydana gelir. Evrenin temel yapı taşlarını oluşturan elemenler bu sayede meydana gelir. Süper novalar saniyeden çok daha kısa sürede meydana gerçekleşir. Bu sayede yıldız tozlarını uzay boşluğuna bırakır. Bu tozların içinde insanı oluşturan oksijen, hidrojen, karbon, silikon ve demir elementleri bulunur. Bundan milyonlarca yıl sonra hidrojen atomu evrende bittiğinde bütün yıldızlar ölecek ve yok olacak. Ondan sonra her yer karanlığa gömülecek.

.

AŞAĞIDAKİ SORULARIN CEVAPLARI FİLMİN AYRINTILARINDA VARDIR.

1} Vücudumuzda bulunan atomlar nerden üretildi?

2} Evrendeki her şeyin temel yapı taşları nerden üretildi?

3} Güneş ışınlarını nereden alır?

4} Bugüne kadar keşfedilen en büyük yıldız hangisidir?

5} Yıldızların doğumunu sağlayan bulutsuların isimleri nelerdir?

6} Bir yıldızın doğumu için gerekli yapılar nelerdir?

7} Nükleer birleşme nedir?

8} Güneşin çekirdeğinde bulunan ve nükleer birleşmeyi sağlayan elementler nelerdir?

9} Yıldızların doğumu nasıl gerçekleşir?

10} Yıldızların ölümü nasıl gerçekleşir*

11} Güneşin ölümü nasıl gerçekleşir?

12} Demir elementi nasıl yıldızların sonunu getirir?

13} Süper nova nedir?

14} Evrenin temel yapı taşları olan elementler nasıl oluşur*

15} Bundan milyonlarca yıl sonra her şey nasıl karanlığa gömülecek?

16} Dünyada yapay yıldız yapan laboratuarın ismi nedir? Bu yıldızlar neden yapılır?

EMİN OSLU. FEN BİLGİSİ 4.A 09010004040