Mıknatısın Teknolojide Kullanım Alanları 45 Dakika

Mıknatıslar bilgisayarlardan cep telefonlarına kadar her türlü teknolojide önemli rol oynarlar. Çekerler, iterler ve modern teknolojiyi akıl almaz boyutlara taşırlar. Arabalardan cep telefonlarına, hızlı trenlerden ileri teknoloji uzay mekiklerine kadar her yerde mıknatıslar vardır. Doğanın karşı konulmaz gücünü barındırırlar ve kullanıma sunarlar. Bilindiği gibi mıknatıslarda iki kutup vardır; kuzey (+) ve güney (-) kutupları. İki mıknatısın aynı kutupları karşı karşıya gelirse birbirlerini iterler, zıt kutupları karşı karşıya gelirse birbirini çekerler. Bu özellikleri kullanılarak hızlı trenler saatte 160 km hıza ulaşabiliyor. Şöyle ki vagonun altında bir mıknatıs bulunuyor. Raylarda ise elektromıknatıslar bulunuyor. Vagon çekim alanına girdiğinde elektromıknatıs kutbunu değiştirir ve böylece akımda değişir. Buda çekim gücünün itim gücüne dönüşmesine neden olur. Bu senkronize bir şekilde yapılırsa vagonda sürekli bir ivme oluşur. Bu kutup değişimini bilgisayarlar milisaniye içerisinde yapıyor. Bu sayede vagon başlangıçtan 160 km hıza 7 sn de ulaşıyor. Elektromıknatıs, adından da anlaşılacağı gibi  bu işlevini elektrik ile sağlayan mıknatıstır. Örneğin bir çiviye tel sarılarak bir bobin oluşturulur ve bu bobine akım uygulanırsa teller üzerinde bir manyetik alan oluşur ve çivi mıknatıs görevi yapar. Akım kesilirse çivi bu özelliğini kaybeder. Mıknatıs çekim gücünü etrafında oluşturduğu manyetik alan ile sağlar. Bu alan kuzey kutbundan çıkıp güney kutbundan giren daireler şeklindedir.  Mıknatıs demir ve demir benzeri olan kobalt ve çeliği çeker. Çekim alanı açısından seçicidir. Bu seçici güç demire uygulandığında demirde de mıknatıs özelliği oluşur. Mıknatıslar unutulmuş teknoloji harikalarındandır. Her yerde onları kullanırız ama görmediğimiz için işlevlerini fark etmeyiz. Bu mıknatıslar arasında en büyüğü ayaklarımızın altındaki dünyamızdır. Dünya dev bir mıknatıstır. Merkezindeki erimiş demir dev bir manyetik alan oluşturur. Bu alan kuzey kutbunda başlar ve küreyi çevreler. Sonunda güney kutbuna döner. Bu görünmez güç bizi güneşin ve çok uzaktaki yıldızların gönderdiği ölümcül radyasyon rüzgarlarına karşı korur. Manyetik alan teorisi tarih öncesi çağlara kadar gidiyor. İki bin yıl önce antik yunanlar ve antik Çin uygarlığı birbirinden bağımsız olarak dünyanın doğal tek mıknatısını keşfetti. Bu taş daha sonra magnetit yani mıknatıs olarak adlandırıldı. Çinli mucitler bu sıra dışı taşı parlatılmış pirinçten yapılmış bir aletin parçası olarak kullanıyordu. Kaşık şeklinde yapılmış mıknatıs serbest olarak dünyanın manyetik alanına göre hareket ediyordu. Bu insanoğlunun mıknatısı radikalde ilk kullanma alanıydı. Bu alet pusula adını aldı. Mıknatısın oluşturduğu manyetik alandan yani iki farklı kutup arasından su veya bir bobin geçirilirse elektrik akımı oluşur. Bu sayede elektrik üretilebiliyor. Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Mevcuttur.

1. Mıknatısın kullanım alanları nelerdir?
2. Elektromıknatıs nedir?
3. Mıknatıslar hızlı trende nasıl kullanılır?
4. Hayvanlarda manyetik alan ve mıknatısın varlığı nasıldır?
5. Mıknatıs çekim gücünü nasıl sağlar?
6. Mıknatıs hangi maddeleri çeker?
7. Dünya üzerindeki manyetik alan nerden kaynaklanıyor ve bize ne yararları vardır?
8. İlk mıknatıs ne zaman bulundu ve mıknatısın oluşumu nasıl oldu?
9. Pusulanın çalışma mekanizması nasıldır?
10. Elektrik üretiminde mıknatıs nasıl kullanılır?
11. Gelecekte mıknatısların hangi alanlarda kullanılmaları hedefleniyor.?
12. Geçmişten bu güne mıknatıslar nasıl değişti?

Şaban DOĞAN EĞİTİM BİYOLOJİ 4. SINIF