Sorgulama İle Bilimsel Olarak Yalan Nasıl Deşifre Edilir

Şüphelilerin sorgulaması her türlü cezai soruşturmada büyük önem taşır. Bir şüpheli doğru ya da yalan söyleyebileceği gibi masum ya da suçluda olabilir. Sorgulama yüksek riskli bir oyundur. Çok fazla baskı uygularsanız masum bir insan işlemediği bir suçu işlemiş gibi itiraf edebilir. Ama gerçek ortaya çıkarılmazsa da bir katil serbest kalabilir. Peki, bir sorgululayıcı gerçeğe nasıl ulaşır. Yeni teknoloji ürünü cihazlar vücudumuzu tarayarak yalanın izini sürebilir. Araştırmalara göre beden dili ve konuşma kalıpları yalanı ortaya çıkarabilir. Yalan söylemek kişi üzerinde çok büyük bir gerginlik yaratır. Yüksek oranda duygusal ve bilişsel stres sözlü ve sözlü olmayan davranışlarında gözlemlenir. Yalan söylemenin yarattığı stres bu insanın beden dilini değiştirir. Volters bu değişimlere aldatma işaretleri demiştir. Yalan söylediğini kanıtlar görünür en önemli işaretler yüz etrafındaki inkâr dediğimiz hareketlerdir. Gözleri, burnu, ağzı ve kulakları örtmek ya da kafayı çok fazla sallayarak aşrı reddetme gibi hareketler ya da kaçırma gibi bedeni sorgulayıcıdan uzaklaştıran hareketlerdir. Yalan söyleme stresi kişinin konuşmasını da etkileyebilir. Bu sözlü işaretlerde bilişsel uyumsuzluk adı verilen bir durum vardır. Zihindeki o aşırı gerilim ve mesaj iletim esnasında kaybolur. Diğer işaretler inkâr, hafıza sürçmeleri, ifadeyi aşırı derecede savunma güven bana, inan bana vb işaretleri fazla kullanma gibi işaretlerdir. Aldatma işaretlerinin tek izi beden dili ve konuşmadaki bu değişimler değildir. Yalancının karşılaştığı en büyük zorluklardan biri gerçek duygularını saklamaktır. Bir sorgulamanın iyi planlanması için üç aşamadan oluşması gerekir. Bunlar;

1.Şüpheliyle yakınlık kurmak

2.Şüphelinin hikâyelerini açığa çıkarmak

3.Şüphelinin hikâyelerine meydan okumak

Başarılı bir sorgulamanın ilk evresinde sorgulayıcı şüphelinin davranışları ile ilgili bir sabit nokta geliştirmelidir. Sorgulayıcılar şüphelinin hikâyesini yalan söyledikleri konular üzerine deşerler. Ayrıca şüphelinin anlattıklarına uymayan delillerde ararlar. Sorgulama teknikleri zorlayıcı yöntemlere başvurmadan ulaşılabilir. Ancak bu yaklaşım herkes tarafından benimsenmiyor. Zorlayıcı yöntemler uygulanırsa zaman zaman kişilerde yalan itiraflara sebebiyet verebilir. Ancak insanlar belirli koşullar altında yalan itiraflarda bulunabilirler. İlk yalan makinesi 1917 ‘de icat edilen poligraftı. Cihaz insan fizyolojisindeki yalan sonucunda oluşan değişimleri ölçmektedir. Cihazın doğruluk oranı %50 ile %90 arasında değiştiğinden poligraftı elde edilen kanıtlar mahkemede nadiren kabul edilir. Newyorktaki Columbia üniversitesinde ki araştırmacılar yalan söylediğimizde beyin işlevlerinin değişip değişmediği konusunda bir araştırma yapmışlardır. Bilgisayar görüntüleri ele geçirildiği zaman kişi yalan söylediği sıralarda beyninin bu bölgelerinde faaliyet artışı gözleniyor. Beynin bu bölgelerinde sungular kıvrım vardır diğer adı ise hata düzeltme bölgesidir ve bu bölge yalan söyleyen kişiye kendine kontrol imkânı tanır.

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1.Sorgulama niçin riskli bir olaydır?

2.Suçlu üzerinde baskı uygulamak kişiye suçunu itiraf ettirebilir mi?

3.Bir sorgulayıcı gerçeğe nasıl ulaşır?

4.Beden dili ve konuşma kalıpları yalanı ortaya nasıl çıkartır?

5.Aldatma teorisi nedir?

6.Kişinin yalan söylediğini kanıtlayan bedensel hareketler nelerdir?

7.Aldatma işaretlerinin izi nasıl belli olur?

8.Bir sorgulamanın iyi planlanması için kaç aşamadan oluşması gerekir? Bunlar nelerdir?

9.Başarılı bir sorgulamanın ilk aşamasında neler yapılmalıdır?

10.Sorgulama tekniklerinden zorlayıcı yöntemler niçin herkes tarafından benimsenmemektedir?

11.İlk yalan makinesi ne zaman icat edilmiştir?

12.Yalan makinesinin adı nedir?

13.Yalan makinesinin görevi nedir?

14.Newyorktaki Columbia üniversitesindeki araştırmacılar insan vücudunda nerede gözlem yapmışlardır?

15.Beyindeki sungular kısım (hata düzeltme bölgesi) görevi nedir?