GEÇMİŞTE OLUŞMUŞ VE GELECEKTE MEYDANA GELEBİLECEK
SU TUFANLARI
Deprem, heyelan ve volkanik
patlamalarının oluşturduğu dev su dalgalarının kıyı bölgeline saatte 800km
hızla çarpmasıyla oluşan doğal afetle
tsunami(su tufanı) denir. Okyanusa kıyısı olan her şehirde bu afet meydana
gelebilir. Havai, Alaska, Japonya, Endonezya vb. okyanusa kıyısı olan ve deprem
bölgelerine yakın yerlerde büyük felaketlerle sonuçlanan su tufanları
gerçekleşmiştir. En son Endonezya da meydana gelen su tufanını bütün insanlar
dehşet içinde izlemişlerdir. Bu afet sonucunda yüzbinlerce insan yaşamını
yitirmiştir.
Su tufanı ile ilgili bilimsel
çalışmalar erken uyarı sistemi, dalgaların hızını veya gücünü azaltma gibi
konulara odaklanmaktadır. Çok kısa bir süre olsa da erken uyarı sistemi hayati
önem arz etmektedir. Bazı bölgelerde olması muhtemel mega su tufanları da
bilimsel çalışmalar sonucu öngörülmüştür.
Büyük bir tsunaminin korkunç gücüne hiçbir şey dayanamaz. Depremler,
su altı heyelanları, volkanlar ve hatta göktaşı çarpmaları tsunamiye neden
olabilir. Bilim adamları her an tsunami ile karşılaşma riski olan Amerikan şehirlerine dikkat çekiyor. 2004 yılında yaşanan tsunami Sumatra ve
Endonezya gibi tahmin edilemeyen kıyılara doğru yol aldı. İşte bu gibi
durumlarda erken uyarı sistemleri
hiçbir işe yaramıyor. Normal dalgalarla tsunami mekaniği arasında çok fark bulunur. Büyük ölü dalgaların tepe noktaları arasındaki mesafe ortalama
90-180 m arası.
Oysa tsunami dalgaları arasındaki mesafe 160 km ye
kadar ulaşabilir.
Bu suyun içinde
normal dalgalarındakinden çok fazla enerji
birikir. Deniz altında
bulunan yer kabuğunun
dikey hareketleri suyu ileri doğru
iter ve okyanus içersine
büyük miktarda enerji aktarır. Tsunamiler çok hızlı ilerle ve büyük mesafeler kat ederler. Hint okyanusunda meydana
gelen deprem ve tsunami bir
ilk değildi. Bundan
yüzyıl önce yine bir tsunami meydana gelmişti fakat bunun sebebi
deprem değil
patlayan volkan dağıydı. Bu tsunami sonucu 36 bin kişi
hayatını kaybetti. 1998 yılında meydana gelen tsunami ise Papua Yeni Gine yakınlarında meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki
deprem sonucu oluştu.
Bunda 2000 kişi
hayatını kaybetti. Artık orta şiddetli depremin bile büyük tsunamilere neden olacağı bildiriliyor.Eğer 5 km uzunluğunda bir astroid Atlantik'in ortasına düşerse ortaya çıkan dalgalar Avrupa'nın büyük kısmını ve Birleşik Devletlerin doğusunu altına alır. Bu büyüklükteki
gök cisimlerinin, dünyaya her 10 milyon yılda bir çarpma olasılığı bulunuyor. 28 mart 2005 tarihinde meydana gelen
deprem yerel bir tsunami gerçekleşmesine neden oldu. Bu
deprem sonucu yer kabuğu
1,5 m yükseldi ve
2,5 m kadar Güneye
kayarak ''Hint Okyanusuna'' kadar sokuldu. Mercan Kayalıkları değişen su seviyesinin bir göstergesidir. Ayrıca Mercan Kayalıkları büyük depremlerin sıklığını göstermektedir. Hint
Okyanusu'nda yeni ve büyük depremler olacağı konusunda deliller
ortaya çıkıyor. Bilim insanları tsunami erken uyarı sisteminin kurulumuna
başladı. Bir tsunami tespit edildiği
takdirde derhal bölge
hükümetlere bir uyarı mesajı geçiliyor ve yerel güçler hemen tahliye
edlliyor.
Kaliforniya kıyılarında yaşanacak olan olası bir deprem
büyük yıkımlara yol açacak tsunamileri tetikleye bilir. Avrupa sahil şeridi de büyük bir tehlike ile karşılaşma
riski altında
kalabilir. Depremle karşılaşan insanlara öneriler: Sarsıntılar kesilir kesilmez toplanın ve derhal yüksek
kesimlere kaçın,
deniz seviyesinden en az 30 m yüksekliğe çıkmaya çalışın. Tsunaminin
tehlikeleri hakkında
bilgilendiren posterler belki de insanların yaşamlarını kurtarmak adına
Hint okyanusunda kurulan, pahalı ve karmaşık
sistemden daha etkili olacaktır.
.
Aşağıdaki Soruların Cevaplarını Bu Filmde Bulabilirsiniz: