ULUSLARARASI UZAY İSTASYONU VE UZAY LABORATUARLARIN VE ASTRONOTLARIN ÇALIŞMASININ TEKNOLOJİK VE BİLİMSEL HAYAT HİKAYESİ(45 DAKİKA)

Bizden 350 km yüksekte günde 16 defa dünyanın çevresinde tur atan uluslararası uzay istasyonu gökyüzünde insan eliyle yapılmış en büyük nesne ve 10 kişilik astronot ekibinin yuvasıdır. Hayatın gezegende nasıl taşınabileceğini incelemek için deneyler yapılmıştır. Bu çalışmalar günün birinde Ay’da hatta Mars’ta bile koloni kurmamıza olanak sağlayabileceklerdir. Uluslararası uzay istasyonunun başarısının ardında dönüm noktası olan 4 uzay aracı bulunmaktadır. 2008’in Şubat ayı uzay mekiği Atlantis giderek gelişen uluslararası uzay istasyonunun en yeni parçalarını götürürken 13 günlük bir göreve başlıyor. Kennedy uzay merkezi saatte 3200 km yolculuk etmektedir. Son 11 yıldır astronotlar bu yapıyı uzayda birleştiriyor. 100 milyar dolarlık maliyetiyle şimdiye kadar girişilmiş en pahalı en zor inşaat projesidir. Dünyanın ilk uzay istasyonu olan SALYUT’u inşa edebilmek için Sovyetlerin ilk olarak yerçekimini yenmesi gerekiyordu. 1969’un Haziran ayında ABD Ay’a insan gönderme yarışında Sovyetler Birliğini yenmiştir. Rusya, uzaya daha önce hiç olmadığı kadar uzun süreliğine adam göndermeyi istemektedir. Bilim adamları zaman içinde uzayda insan vücudunun nasıl tepki vereceğini bilmiyor. Bunu öğrenmek için de uzaya bir laboratuar kurmaya karar verirler. SALYUT’ta 3 kozmologdan oluşan 1 müretebbat bulundurulacak. Kozmologların orda 3 hafta geçirmesi planlanmıştır. Ama o kadar uzun süre yörüngede kalmaları için SALYUT’un görev süresi boyunca saatte 28.000 km boyunca hızla ilerlemesi gerekmektedir. Uzaya yeterince hızlı gidemezsek ve uzaya dosdoğru çıkarsak dünyaya geri düşebiliriz. Bu yüzden yörünge hızı olarak bildiğimiz surete erişmemiz gerekiyor. Böylelikle hızlanmanın yarattığı güç tam olarak yerçekimiyle dengelenir. Bu kuvvetler denk olduğunda nesne Dünyayla veya yörüngesinde olduğu herhangi bir cisimle mesafeyi korur. Saatte 28.000 km hıza ulaşabilmesi için Ruslar SALYUT’a bir proton roketi takıyor; eğer ki roket 28.000 km’nin altına düşerse yerçekiminden dolayı dünya çekecektir felaketle sonuçlanacaktır.

Uzay istasyonunun Güneş Panellerinin Güneşe dönük durması için sürekli olarak konumunu düzeltmesi gerekmektedir. Tüm gücünü Paneller sağlıyor. Uzayın dönmesine hareketli Ciroskoplar yön veriyor. Mühendisler uluslararası uzay istasyonuna 4 Ciroskop yerleştiriyor. Ciroskoplar aracın Güneş Panellerinin hep güneşe dönük durması ve mürettebatlara deneylerini yapmak için ihtiyaç duydukları enerjiyi sağlamak üzere sürekli olarak küçük ayarlamalar yaparlar.

Bilim adamları sıfır yerçekiminde yaşamanın insan vücudu üzerindeki etkilerini incelemek istemişlerdir. Uzayda zaman geçirmek, astronotları dünyaya döndüklerinde ayakta duracak kas gücünden yoksun bırakabilir. ABD ile Rusya 1975’de tek bir uzay istasyonu yapmak için kaynaklarını birleştirip böylece uzay yarışındaki gerginliklerini indirmiş olacaktır. ABD ile Rusya’nın uzay aracı dünyanın 220 km yükseğindeki yörüngede birleşecektir. Ancak Rus ve ABD uzay araçları mekanik açıdan farklılık göstermektedir. Rus aracında bulunan hava dünyadaki havayla aynı basınçta, ABD’ninki ise çok daha büyük bir basınçta depolanmış saf oksijen solumaktadır.

Uzay istasyonunun yaşam destek sisteminde, geri dönüştürülen maddelerin teknolojik materyalleri mevcuttur. En önemli geri dönüşüm maddeleri su ve havadır. Ayrıştırıcı fanlar verilen nefesle dolu sıcak havayı ve ıslak giysilerden buharlaşan teri emip su ve temiz havaya dönüştürüyor.

Aşağıdaki soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

1) Uzayla ilgili bu kadar hırslı teknolojileri inşa edebilmek nasıl mümkün olmuştur?

2)Dünyanın ilk uzay istasyonun adı nedir ve hangi ülke tarafından yapılmıştır?

3)Uzayda bulunan bir astronotun ayağını gaz pedalından çekmesinin doğuracağı tehlike nedir?

4)Rusların uzay aracı olan Salyut’un saatte 28.000 km hıza ulaşabilmesi için neye ihtiyacı vardır?

5)Uzay istasyonundaki Güneş Panellerinin görevi nedir?

6)Uzayın dönmesine yön veren nedir?

7)İnsan vücudu uzayda uzun süre kalınca kas gücünden yoksun kalabiliyor bunu önlemek için neler yapılabilir?

8)ABD’li astronotlarla Sovyet Kozmologların ilk uluslar arası görevini birlikte nasıl gerçekleştirmiştir?

9) Rus ve ABD uzay araçlarının mekanik açıdan birbirlerine farkı nedir?

10)Uzaydaki Vurgun olayı nedir?

11)ABD ile Rusya arasındaki soğuk savaşı sona erdiren olay nedir?

12)Uzaya gönderilen astronotların su ve hava ihtiyacı nasıl karşılanılıyor?

13)Uzayda mevcut olan +275◦C ve -275◦C sıcaklıklarından nasıl korunabiliriz?

Tülay KORKMAZ

8010002011 Biyoloji Öğrt