Yaşam Mücadelesinin Ürünü Hayvanlarda Ortaya Çıkmış Evrimsel Değişimler I  45 Dakika

            Hayvanlar âleminde hayatta kalmak her zaman pamuk ipliğine bağlı. Yiyecek bulmak günlük ve zorlayıcı bir ihtiyaçtır. Aynı derecede zorlayıcı bir diğer şey ise av olmamaktır. Bu iki gereksinimi dengelemek karmaşık bir görevdir. Bulunan çözümler sonsuz derecede çeşitli, akıl almaz derecede şaşırtıcı ve durmaksızın gelişiyor. Hayvanların şaşırtıcı dünyasında aşılamayacak güçlük denen bir kavram yoktur.

            Dünya da artık buzullardan daha soğuk, daha ıssız ve daha kasvetli çok az yer vardır. Ama bir canlı var ki başka bir yerde barınamaz. “Kutup Ayısı”

            Kış uykusundan kalkan kutup ayılarının yiyecek bulmaları gerekiyor. Çünkü ayladır hiçbir şey yememişler. En sevdiği yiyecek olan fok balıklarının peşine düşerler. Kutup ayıları gözlerine güvenmezler. Hayranlık uyandırıcı bir koku duyuları vardır. Buzlar altındaki fok yavrusunun kokusunu bir kilometreden alabiliyor. Adım adım yaklaşırken bir buz çatırtısı onu ele verebilir.

            Kutup Ayısından farklı olarak Gri Baykuşun sıra dışı bir koku alma duyusu yoktur. O başka bir duyusuna güveniyor. Baykuşun yüzünün iki yanında ki tüylü diskler, sesi yükseltme görevi görerek ses dalgalarını hassas kulaklara iletiyor. Baykuş yağan karın altında olsa da sesleri milimetrik bir incelikte ayırt edebiliyor. Baykuşun büyük gözleri mükemmel bir görüş gücüne sahiptir. Ayrıca baykuşun gözleri siyah beyaz görüyor.

            İş avlanma stratejilerine gelince örümceklerinde bu alanda eşsiz marifetleri vardır. Sıçrayan örümceğin beyni bir toplu iğne başı kadardır. Kendi vücut uzunluğunun 80 katı yüksekliğe zıplayabiliyor ve ineceği yere tam bir keskinlikle hedef belirliyor. Bu öldürücü nişancılığı onun ayrıcalığıdır. Karşıdan saldırı sıçrayan örümceğin birçok stratejilerinden biridir. Diğerleri sinsicedir. Sıçrayan örümceğin repertuarı beklenmedik şekilde geniş ve sadece dâhice avcılığıyla kısıtlı değildir. Bazıları avını garantiye alabilmek için fiziksel olarak değişmiştir. Saklanma ve kamuflaj sanatında mükemmelleşmiştir.

            Kamuflaj birçok formda karşımıza çıkabilir. Hiç beklenmedik şekillerde bile. Birçok böcek için yeşil dokumacı karıncaların yuvası uzak durulması gereken bir yerdir. Bu karıncalar kendilerinden çok daha büyük davetsiz misafirlerle çok iyi başa çıkabiliyor. Ancak bir hayvan geliştirdiği kamuflaj sayesinde bu duruma kayıtsız görünüyor. Altın sıçrayan örümcek yuvaya istediği gibi girebilir ve çıkabilir.

 Birçok canlı görsel kamuflaj geliştirmiştir. Bir çoban aldatan türü Amerikan Kutu Kuşu ölü bir dalı taklit ediyor. Çalı çekirgesi ölü yaprağı taklit ediyor. Bir mantodea orkide görünümünde.

Su altı dünyası da aynı şekilde çeşitlidir. Ancak burada bile bütün canlılar sahne ışıklarını sevmiyor. Bir fener balığını bir kenarda sessizce dururken fark etmek imkansız ama alnındaki çıkıntı dışında. İspirto balığı da yiyecek için pusuda beklerken onu hareket edene kadar görmek imkânsız. Kamuflajı sadece küçük balıklar değil büyük balıklarda kullanıyor. Örneğin; melek köpekbalığı avını beklerken yumuşak kumların altında iyi kamuflaj oluyor. Nil balığının yassı yapısı okyanus zeminin de saklanması için ideal bir yapıdadır. Ve çok hızlı kamuflaj oluyor. Gece olunca parlak renkli olan balıklar ne yapmalı. Mercan resiflerinde gece çökünce en basit çözüm saklanmaktır. Lapinler geceleri kumun altına saklanıyor. Ancak çekiç başlı köpekbalığının sıra dışı bir özelliği vardır. Sıra dışı kafasındaki organlar elektriksel alana karşı oldukça duyarlıdır. Bu sayede kumun altına saklanan lapinaların yerini tespit edebiliyorlar.

            Nehirdeki canlılar için yönlerini bulmak sorun sadece yunus balıkları çok iyi adapte olmuş. Görüş gücü çok iyi değil ama yankı ile yer bulma özelliğine sahiptir. Yılanbalığı elektriksel bir güce sahip ve avlarını elektrik şokuyla yakalıyor. Amazon suları oksijen açısından yoksun. Ancak yılanbalığı gibi bazı türler havayı doğrudan teneffüs edecek bir özellik evrimleştirmiş. Yağmur yağana kadar oksijen ihtiyacını karşılamış olacak.

            Afrika’daki kurak mevsimde hayatta kalabilmek için işbirliği içinde olmak en doğru olan. Çok hızlı hayvan olan çıtalar bile avını yakalamak için çok dikkatli olmalıdır. İskeleti son derece esnek ve manevra yaparken durmadan koşması kolaylaşıyor. Afrika yaban kedisi çıtanın küçültülmüş versiyonudur. Leopar çok yetenekli bir takipçidir. Çıta yakaladığı bir avı bir çakaldan ya da bir akbabadan koruyabilir ancak bir sırtlandan koruyamaz. Çünkü sırtlan çok güçlü ve sadece kas yığınından oluşuyor.

            Hayvanlar arasında işbirliği sağlanırsa yaşama ve avlanma şansı artar. Meksika çöllerinde yaşayan Haris Şahini sürü halinde avlanır. Aslanlarda sürü halinde avlanır.

            Elbette avlanmak ve kan dökmek yiyecek bulmak için çözüm değildir. Birçok hayvan vejetaryen olarak yaşar.  Ancak buda kendi sorunlarını beraberinde getirir. Cenada maymunları bu şekilde yaşar. Sumatsanın bataklık ormanlarında vejetaryen orangutanlar yiyecek bulmak için çok çalışmaları gerekiyor. Temel besinleri meyve veren ağaçlardır yalnız ağaçlar yüzlerce kilometrelik alanda dağınık halde bulunuyor. Yeşil maymunlar ise her uyarana karşı farklı bir tepki veriyorlar. Besin ihtiyaçlarını yerden sağlamaları gerektiği zaman çok dikkatli olmaları gerekir.

            Hayvanların kendilerini av olmaktan kurtarmaları gerekir. Bunu becerebilenlerde oluyor beceremeyenlerde oluyor. Örneğin; yakalı kertenkele yanaklarını açtığında hem ürkütücü hem de olduğunun iki katı oluyor. Kertenkele böylece zaman kazanıyor arkasını dönüp kaçmak için. Kendilerini korumak için son derece çözümleri vardır. Bunlardan en basiti hızdır. Yakalı kertenkelenin arka bacakları en hızlı avcılardan bile kurtulmasını sağlıyor. Etkileyici bir gösteride kimse Güney Amerika’nın Basilisk kertenkelesini geçemez. Suyun üstünde koşabilmektedir. Bu sayede etraftaki avcıların çoğundan kurtulabiliyor. Aslan balığı kamufle olmayı düşünmez. Tam tersine parlak çizgileri, tüysü yüzgeçlerinin uçları son derece zehirli olduklarını duyurmak içindir.

            Bütün dünyada hayvanlar her gün ölüm kalım savaşı verir. Her biri sorunları için farklı bir çözüm yolu geliştirmiş. Her bir dâhice çözüm gezegenimizdeki büyük ve sürekli değişen yaşam yelpazesine bir katkıda bulunuyor. Hayvanların mucizevî hayatta kalma stratejileri bizi her zaman şaşırtacaktır.

 

Aşağıdaki Soruların Cevapları Filmin Ayrıntılarında Vardır.

 

1.Hayvanlar yaşamak ve yiyecek bulmak için ne gibi çözüm yolları bulmuşlar?

 

2.Hayvanlar âleminin en yetenekli avcısı hangi canlıdır?

 

3.Gri Baykuşun siyah-beyaz görmesi ona nasıl bir avantaj sağlıyor?(Dezavantaj mı yoksa avantaj mı sağlıyor?)

 

4.Hayvanlar âleminde kamuflajın ne gibi yararları vardır?

 

5.Kumlu okyanus zemininde en iyi kamuflaja sahip olan canlı hangisidir?

 

6.Yılanbalığının avını yakalarken ürettiği elektriğin gücü kaç volttur?

 

7.Dünyanın en hızlı hayvanı hangisidir?

 

8.Yıllar boyunca Güney Amerikalı yerliler hangi hayvanın zehrini avlanmada ve korunmada kullanmışlardır?

 

9.Güney Amerikanın Basilisk Kertenkelesinin suyun üstünde koşabilmesini sağlayan etmen nedir?

 

10.Hayvanlar avcılardan kendilerini korumak için ne tür yollar kullanırlar? Bunu nasıl belirtirler?

 

11.En etkili biyolojik silaha sahip olduğu düşünülen hayvan hangisidir?

 

Rıfat KOY EĞİTİM FEN BİLGİSİ ÖĞRT. PORG. 4.SINIF