BAZI BİYOLOJİK OLAYLAR, VARLIKLAR, DAVRANIŞLAR VE YAŞAM ALANLARI İLE İLGİLİ KAVRAMLARI TANIMLAYICI BİLMSEL VE BELGESEL VİDEO FİLMLERE DAYALI BİR ÇALIŞMA
Tezin Yürütücüsü: Özlem CİHANGİR-YALÇINKAYA Danışman: Prof. Dr. Nasip
DEMİRKUŞ
TEZİN AMACI ve ÖNEMİ:
Biyoloji eğitiminde;
-Biyoloji ile ilgili kavramların daha doğru öğrenilmesini ve uygulanmasını sağlamak,
-Öğretimde kavramların doğru anlaşılması, öğrenilmesi, uygulanması ve kullanılması için; veri toplama, değerlendirme ve işlemesine yönelik yöntem geliştirmek.
-Toplanan verileri daha ekonomik olan sanal ortamda kullanabilir hale getirmek.
-Gelecekte yapılabilecek benzeri eğitim-öğretim çalışmaları için veri kaynağı oluşturmak ve çalışmayı yapanları yönlendirebilmek.
-Doğal ve sanal materyal geliştirme yöntemine yönelik çalışmalara örnek teşkil etmek.
-Bilgisayar ortamında öğretim ve web amaçlı ders materyali ve yöntemi geliştirmek
-Ders materyali seçiminde yeni yöntem geliştirmek (ders materyali seçiminde uyulması gereken kurallar ve tercihler konusunun vurgulanması) şeklinde sıralanabilir.
-Biyoloji anabilim dalındaki bu kavramlarla ilgili yapılan daha önceki çalışmalara ilave olarak çekilen filmler ve resimler yada diğer envanterler de kullanılarak; ilerde internet entegreli DVD şeklinde biyoloji kavram ansiklopedisinin hazırlanmasına basamak teşkil oluşturacaktır.
-Tez öğrencisinin; mikroskobu, video kamerayı, dijital fotoğraf makinesini kullanarak veri toplarken, toplanan verileri web ve sanal ortama hazırlarken çeşitli sanal araçlar kullanmayı öğrenmesiyle; sanal ve gerçek araçlar hakkında çok yönlü kazanımlar edinmesi.
-Bu amaçla, biyoloji ile ilgili ve önemli (öğretimde en çok kullanılan) yaklaşık 100-200 kavramın tanımı; içeren, internet entegreli; İnter aktif Biyoloji Kavram Tanım Video- Görüntü DVD’si hazırlanacaktır.
LİTERATÜR BİLDİRİŞİ
Konu ile ilgili olarak, Literatür ve internetten; Copernic, Altavista ve Google gibi tarama motorlarına; Türkçe; “Biyoloji kavramlarıyla ilgili; biyoloji, video, biyolojik kavram ” ve İngilizce; “biology, video, biological concepts” gibi anahtar kelimeler; 27.02.2007-28.10.2007 tarihleri, arasındaki ilgili web adresleri, tarama motorları kurallarına uygun olarak ikili yada çoklu mantıklı gruplar halinde yazılarak internetten arama yaptırılmıştır. İnternetten, Bilim ve Teknik, PCnet ve Chip Dergilerinin 2002-2007 tarihleri arasındaki yayınlanan sayılarında; biyoloji sitelerinin web adresleri incelenerek özellikle video görüntülerinin bulunduğu sitelerin web adresleri ve kısa içerikleri literatür bildirişine ilave edilmiştir.
Basılı kaynaklardan edinilen bilgiler; biyolojik kavramların video görüntüleri ile ilgili Türkçe kökenli kaynağa:vitamin, fen bilgisi..vb orta öğretime yönelik genel ders CD’leri dışında rastlanmamıştır. Ancak yurt dışı kökenli İngilizce yüksek öğretime yönelik interaktif CD’li kaynağa rastlanmış ve incelenmiştir.
Demirkuş Öğretim Teknolojisi ve Materyallerinin Geliştirilmesi, adlı ders notlarında, materyal seçiminde uyulması gereken kurallar ve kriterler hakkında geniş bilgi verilmektedir. Kavramların tanımlarıyla ilgili materyal seçiminde bu kriterler ve kurallar dikkate alınacaktır.
Campbell (1999), Biology, World Student Series, Biyoloji ile ilgili kavramların tanımları kitabın içinde verilmiştir. Ayrıca yüksek öğretim biyolojiye yönelik kavramların videoları ve çeşitli animasyonları içeren bir kaynaktır. Çalışmamızı kavram listesi oluşturulurken, şekiller seçilirken, videolar hazırlanırken bu kaynaktan yararlanacaktır.
Claude (1979), Biology, Çevirenler: Şişli ve ark., biyoloji ile ilgili kavramları tanımları kitabın sonunda verilmiştir. Çalışmamızın kavram listesi oluşturulurken bukaynak tan yararlanacaktır.
Demirkuş (1999), Fen Bilgisi Öğretim Yöntemleri ve Uygulamalarının Verimli Hale Getirilmesi Çalışmasında Öğretim yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Kavramlarla ilgili geliştirilen materyalin, yöntemlerle ilişkilendirilmesi konusunda bu kaynaktan yararla- lanacaktır.
Demirkuş (2002), Tarayıcının (scanner) Özelliğine Bağlı Olarak Resim, Hareketsiz Cisim ve Varlıkların Görüntülerini Bilgisayara Aktarma Cihazı. Bu cihaz; fotoğraf, mikroorga nizmalarla ilgili; besi yer, hastalıklı veya organizma örneklerini scan etme ve küçük organları nı 60 kata kadar büyültme olanağını sağlar. Böylece, tez konumuzla ilgili kavramları tanımla mada amaca uygun büyüklükte görüntü elde etme olanağı sağlanmış olacaktır.
Gürlek (2002), Orta Öğretim Biyoloji (Botanik) Öğretiminde Anlam Çözümleme Tabloları, Kavram Ağları ve Kavram Haritalarının Uygulanması adlı çalışmasında, önemli botanik kavramların tanımları, bu kavramların sınıflandırılması ve öğretim yöntemleri hakkın da genel bilgi verilmiştir Bu çalışmada, botanikle ilgili yaklaşık 100 kavramın tanımı ve bazı kavramların resim-şekilleri; anlam çözümleme tablosu, kavram ağı ve kavram haritalarıyla iliş kilendirilmeye çalışılmıştır. Kavramlarla ilgili çalışmamızda materyal geliştirirken; kavramla rın gruplandırılması, anlam çözümleme tablosu, kavram ağı ve haritasıyla ilişkilendirmede bu kaynaktan yararlanılacaktır.
Tootill (1983), yılında The Penguin Dictionary of Botany adlı eserin mikroorganizma kavramlarıyla ilgili tanımlarından yararlanılacaktır.
Yılmaz (2003), İlköğretimde Botanik Kavramlarıyla İlgili Bazı Etkinliklerin Geliştirilmesi adlı çalışmasında; bitkinin bölümleri olan kök, gövde, yaprak, çiçek organları, meyve ve tohumun gruplandırılması ayrıca bunlarla ilgili kavramlar hakkında bilgi verilmiştir. Van ve çevresindeki yaygın çiçekli bitkilere ait; kök, gövde, yaprak ve çiçek organlarını en iyi temsil eden materyallerin fotoğrafları çekilmiştir. Bu canlı materyaller scan edilerek dijital ortama görüntüleri aktarılmıştır. Toplanan tüm bitki örnekleri herbaryum kurallarına uygun olarak kurutulmuştur. Bu çalışma; kavramlarla ilgili izlenen yol, materyallerin scan edilmesi ve gruplandırılmasına yönelik referans teşkil etmektedir.
WEB ADRESLERİYLE İLGİLİ BİLDİRİŞLER
www.dinofish.com
Site, bu antik balıkların biyolojileri, tarihleri ve bunlar›koruma çabalarıyla ilgili bilgiler içeriyor.Bilgiler, meraklılar için kapsamlı bir bibliyografya, orijinal çizimler ve fotoğraflarla desteklemiş. Jerome Hamlin’in bir mini denizaltıyla balığın derin sulardaki yuvasına yaptığı dalışın öyküsünü kendi ağzından dinleyebilirsiniz.
www.cetacea.org
Site cetacean diye bilinen deniz memelileri takımına ait 81 balina ve yunus türünün tümü
hakkında bilgiler içeriyor.
www.oceanexplorer.noaa.gov
Sitede okyanus diplerindeki sıcak su kaynakları çevresinde yaşayan canlıları izleyebilir çok sayıda deniz canlısı türü fotoğraflarına rastlayabilirsiniz. Ayrıca deniz altı keşfiyle ilgili görüntü yada videoları izlenebilir.
www.calacademy.org/research/diatoms
59.000 örneği kapsayan 70 diatom türünün açıklamalı görüntülerini izleyebilir, diatom biyolojisi konusunda hazırlanmış bir kitapçığı yada bu canlılarla ilgili son haberleri ve bulguları okuyabilirler.
www.neoucom.edu/DLDD
Bu sitede Carnegie evreleri denen gelişim aşamalarında bir yunusun ellerinin nasıl yüzgeç haline geldiğini, kuyruğun, sinir sisteminin oluşumunu izleyebilirsiniz.
www.calacademy.org/exhibits/skulls
Çeşitli hayvanlara ait kafataslarını üzerine tıklayıp tutarak 360 derece döndürebiliyor, ayrıca hayvanın giydirilmiş görüntüsünü inceleyebiliyor, kafatasının yapısından hayvanın davranışı ve evrimi konusunda bilgi edinebiliyorsunuz.
www.med.unc.edu/embryo_images
5 haftalık bir insan embriyosu ile 11 günlük fare embriyosu neredeyse birbirinin aynı. Gelişmeye başlamış omurga, sonradan el yada ayaklar halini alacak küçük çıkıntılar, beyin haline gelecek küçük bir şişkinlik vb. Sitedeki açıklamalı görüntü ve animasyonlarla, gözlerin, kulakların, kalbin ve öteki gövde yapılarının ortaya çıkıp geliştiğini izleyebilirsiniz.
www.webvision.med.utah.edu
Zihninizde ayrıntılı bir görüntü oluşturmak istiyorsanız, memeli retinasının anatomisi ve işlevi konusunda Utah Üniversitesi’nce hazırlanan bu online eğitim metnini karıştırmanız gerekiyor.
www.biology.arizona.edu
Arizona Üniversitesi araştırmacılarınca hazırlanan bu site içerdiği görüntüler, çizimler, sözlükler ve küçük testlerle biyoloji öğrenimine biraz renk getirmeyi hedefliyor. Sitenin en güzel köşelerinden biri de çeşitli organizmaları, hayvan ve bitki hücrelerini interaktif java araçlarıyla tanıtan bir link.
bio.ltsn.ac.uk/imagebank
Sebil biyoloji; indirip serbestçe kullanabileceğimiz 1500 den fazla fotoğraf içermektedir.
www.sumanasinc.com/scienceinfocus/scienceinfocus.html
Site biyoloji animasyonları sunuyor; kök hücrelerin oluşumundan, sivrisinek ve sıtma parazitlerinin ilişkisine kadar birçok konu anlatılıyor.
www.ebiomedia.com
Resimli Biyoloji; Herhangi bir canlı, bir biyoloji kitabında istendiği kadar ayrıntılı tanıtılsın, detaylarını, parçaların nasıl bir bütün oluşturduğunu, nasıl işlev gördüğünü zihinde canlandırmak kolay değil. Hazırlanan bu site görüntünün en çok gerektiği, küçük canlılar hakkındadır.
www.cellnucleus.com
Sitede hücre çekirdeğini iş başında gösteren video ve animasyonlar, hücre çekirdeği görüntüleri, araştırma kaynaklarına linkler, klasik "Molecular Biology of the Cell" (Hücrenin Moleküler Biyolojisi) adlı kitap elektronik ortamda ziyaretinizi bekliyor.
www.johnkyrk.com
Hareketli Hücre animasyonları içeren site üniversite düzeyinde biyoloji öğrencilerinin hücre
biyolojisi ve moleküler biyolojideki temel süreçleri daha iyi kavramaları için önemli bir yardımcı. Renkli grafikler, örneğin protein sentezi, mayoz bölünme, Krebs döngüsü, fotosentez içermektedir.
www.bio.davidson.edu/courses/movies.html
Sitede, DNA kopyalanması, mayoz bölünme gibi süreçlerle bölünme bozuklukları gibi genetik aksaklıklar 15 kadar kısa filmle gösteriliyor.
http://science.nhmccd.edu/biol/ap1int.htm
Çizgi Filmle Biyoloji;100 kadar çizgi film ve animasyonlardan oluşan bir site.
www.biointeractive.org
Site; genetik, moleküler biyoloji, immünoloji ve öteki biyotıp konularını zengin animasyon ve
çizimlerle açıklıyor.
http://science.nhmccd.edu/biol/ap1int.htm
DNA kopyalanmasından hücre bölünmesine, kanser oluşumundan kaslarımızın kasılmasına kadar 100’den fazla basit ve anlaşılır kısa metinlerle desteklenen animasyonlar içermektedir.
http://www.healcentral.org
Beyin kabuğunun içindeki ve altındaki yaşamsal merkezler, hareketimizi sağlayan kas koordinasyonu. Bu sitede görüntü 3600’den fazla görüntü ve çizime ek olarak videolar ve animasyonlar içermektedir.
www.insectimages.org
Böceklerle ilgili 5400 adet yüksek çözünürlükte dijital görüntü. Her görüntüde böceğin taksonomik özellikleri, yaşamında hangi evrede bulunduğu, zararlı mı olduğu, istilacı mı yerli mi olduğu konusunda bilgiler vermektedir.
www.antbase.org
Bilinen 11.000 karınca türü hakkında istediğiniz her türlü bilgi ve görüntüye ulaşabileceğiniz gerçek bir hazine.
www.bio.unc.edu/faculty/goldstein/lab/movies.html
Kurtçuk C.elegans. Site, 20 kadar laboratuardan derlenen video kliplerinin bir koleksiyonu.
www.crocodilian.com
Timsahlara ait 23 türün tümünün özellikleri, yaşam alanları, üreme yöntemleri hakkında bilgiler, haritalar ve görüntülerle birlikte elinizin altında. Ayrıca dramatik kısa filmler…
bio-ditrl.sunsite.ualberta.ca
Daha çok zooloji olmak üzere mikrobiyoloji den immünolojiye kadar birçok alt dalla ilgili
2200’den fazla fotoğraf, video ve animasyon yer alıyor.
tncweeds.ucdavis.edu/index.html
Orman Zararlıları Sitede hem düşmanlar tanıtılıyor, hem de mücadele yöntemleri gösteriliyor.
www.piscoweb.org/cgibin/ qml/newalgaequery.qml
Sitede, Kuzey Amerika’nın batı kıyılarında bulunan 350 tür alg, yaşam bölgeleri, bollukları,
Dağılımları ve öteki özellikleri ve 1000 kadar görüntüyle ile birlikte tanıtılıyor.
www.amphibiaweb.org
Brezilya kurbağalarından, timsahlarla boy ölçüşebilen semenderlere kadar. 1000 kadar tür hakkında bilgilere ulaşabildiğiniz site, 4000’den fazla fotoğrafla desteklenmiştir.
www.sel.barc.usda.gov/acari/index.html
Dev Akarlar; Ochoa’nın akarları ve keneleri tanıttığı bu sayfanın bir özelliği de bazı örnekle rin, sıvı azotla dondurularak hareket halindeyken görüntülenmiş olması.
www.mos.org/sln/SEM
Canlı yada cansız aklınıza ne geliyorsa taramalı elektron mikroskobuyla çekilmiş görüntüleri ni inceleyebilirsiniz.
www.brisbio.ac.uk
Örneğin, kan damarları içinde yuvalanan schistosome kurtları yada Alzheimer hastalığından sorumlu beyin plakaları. Sitede tıp, veterinerlik yada dişçilik alanlarında karşımıza çıkan orga nizmalarla ilgili 8500 kadar görüntü yer alıyor.
(*) mouseatlas.caltech.edu
İskoçya’nın Edinburgh kentindeki Tıp Araştırmaları Merkezi’nin insan Genetiği Bölümü’nce hazırlanmış ikinci atlasta (+), döllenmeden sonraki 5.5 ve 9. Günler arasında embriyonun değişik doku bölgelerine ait yüksek çözünürlükte açıklamalı görüntülere erişebilirsiniz. Ayrıca siteden bir gen kodlama veri bankasına ulaşabiliyorsunuz. Örneğin, omuriliğe
tıkladığınızda, bu doku üzerinde kodlanan genlerin bir listesini elde edebiliyorsunuz.
www.microscopyu.com
Florida Eyalet Üniversitesi mikroskobi uzmanlarınca hazırlanan sayfada geniş bir yelpazede
malzeme bulunuyor. Ayrıca, Java kullanım kılavuzlarıyla sanal mikroskopları kullanabilir,
başka meraklılarla bilgi ve tecrübe alış verişinde bulunabilir, mikroskopi sözlüğünü karıştırabilirsiniz.Göz kamaştırıcı sabit ve hareketli görüntü galerileri de bulunmaktadır
www.cellsalive.com
Paralı animasyonlar dışında parasız görüntülerle desteklenmiş eğitici bir site. Örneğin virüslerle, mikropların, spermlerin başka hücrelerle karşılaştırmalı boyutları. Hücre bölünmesinde gerçekleşen evreler, bağışıklık hücrelerinin kullandıkları yöntemler vb. illüstrasyon yada fotoğraflar desteğinde anlatılıyor.
http://www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp
10.000 kadar kuş, yediğiyle, içtiğiyle, göç yollarıyla, hangi ülkede nerede bulunduklarıyla, ayrıntılı biçimde tanıtılıyor. Ancak, ne aradığınızı da bilmeniz gerekiyor.
http://www.kustr.org
Her hafta yenilenen birbirinden güzel kuşları, sesleri ve görüntüleriyle tahmin edebileceğiniz minik testler de var bu sayfada.
www.biodiversityhotspots.org/xp/Hotspots
Dünyadaki bitki türlerinin yarısından, tüm omurgalıların da üçte birinden örnekler barındırıyor. Bu sanal atlasla Güney Amerika’nın Atlantik kıyılarında, 20.000 bitki türü içeren ormanları, uçamayan gece papağanlarıyla, fare büyüklüğündeki çekirgeleriyle, garip “kadife solucanları”yla Yeni Zelanda’yı ve daha birçok sıcak noktayı ziyaret edebilirsiniz.
natzoo.si.edu/Animals
Siteden seçeceğiniz bölgelerdeki hayvanlar hakkında ayrıntılı bilgiler de edinebiliyorsunuz.
Washington D.C.deki ulusal hayvanat bahçesindeki tüm hayvanları izlemeniz mümkündür.
www.enature.com
Sergilenen canlılar yalnızca Kuzey Amerika’da bulunanlar; ama öteki kıtalara endemik birkaç tür dışında bir eksiklik ssetmiyorsunuz. Ağaçların çiçeklerinden böceklerine canlılar dünyasını tanıtan resimler içermektedir.
www.primate.wisc.edu/pin
Maymunları yakından tanımak için ziyaret edilmesi gereken site,235 maymun türü hakkında bilgi edinebilir, primat türlerinin biyolojisi, sınıflandırılması ve korunması konularında bilgilerinizi derinleştirmek için yüzlerce link bağlantısından yararlanabilirsiniz
www.foxforest.com
Zekaları ile ünlenen kızıl tilkilerin yaşamı, doğumlarından yetişme çağlarına, yeni aileler kurmalarına kadar bilgiler sunuyor.
www.sp.uconn.edu/~mcbstaff/graf/Sym.html
Mikrobiyolog Joerg Graf, hayvanlar ve bakteriler arasındaki ilişkinin dört ayrı örneğini inceliyor. Ancak bu işbirliği, her zaman uzaktan göründüğü gibi iyi niyetli olmuyor.
Örneğin, mürekkep balığı, vücudundaki kiracıları aslında öldürmeye çalışırken gıdaya boğuyor. Çünkü, bakteriler, hayvanın kendilerini yok etmek için salgıladığı kimyasalları, kendi salgılarıyla etkisiz hale getirip tüketiyorlar.
www.awionline.org/Lab_animals/biblio/enrich.htm
www.awionline.org/Lab_animals/biblio/refine.htm
Bu site, Rhesus maymunlarından, insansı maymunlara kadar çeşitli türlerin tutsaklık yaşamlarını renklendirmek, olabildiğince kolaylaştırmak için yapılabilecekleri sergiliyor.
www.animalinfo.org
Doğal yaşam alanlarının daralmasının yanı sıra, hükümetin doğal avları olan tarla kemirgenlerini yok etme kampanyasının kurbanı olmuş. Dağ gelincikleri belki yeniden çoğalabilecek, ama sitedeki 100 kadar öteki türün doğadaki yaşamları daha da ince pamuk ipliklerine bağlı
www.arkive.org
ARKive Projesi, Dünyada soyu tükenen yada tükenmekte olan hayvanlarla ilgili verileri arşivliyor. En sonuncusu 1936 yılında Avustralya’da bir hayvanat bahçesinde ölen thylacine yada Tasmanya kaplanı diye adlandırılan keseli yırtıcı gibi. Arşivde, 1100 tür hakkında açıklamalarla birlikte yaklaşık 5000 görüntüyü izleyebilirsiniz.
research.amnh.org/~esg
Amerikan Doğa Tarihi Müzesi’nden paleontolog Eugene Gaffney’in hazırladığı sitede sürüngenlerin anatomileri hakkında ilginç bilgiler (omurgaları kabuğun içine yapışık, omuzlar› ve leğen kemikleri de kaburga kafesinin içinde)edinebilir fosil bulgulara (boynuzlu kaplumbağalar) erişebilirsiniz.
http://www.rbgkew.org.uk/exhibitions/johnday/index.html
John Day (1824-88). Yaşamı boyunca dünyanın çeşitli yerlerinden derlenmiş 3000 kadar orkideyi resimlemiş ve özelliklerini kaydetmiş. Sitede bunlardan en güzel 70 tanesinin çizimini ve ressamın el yazısıyla belirtilmiş özelliklerini inceleyebilirsiniz.
www.cnr.vt.edu/dendro
Virginia Politeknik Enstitüsü ve Eyalet Üniversitesi’nde ağaç fizyologu olan John Seiler’ in hazırladığı sitede 450 kadar ağacın yaprak biçimlerinden, çiçeklerine, gövdelerinden gelişme biçimlerine kadar her türlü bilgiyi, görüntüleriyle birlikte elde edebiliyorsunuz.
www.deathonline.net/decomposition/index.htm
Ölümün hemen sonrasından, toprağa karışıncaya kadar çürümenin evrelerini görüntü ve videolarla izleye bilirsiniz.
http://maen.huh.harvard.edu:8080/china
Yurdumuzda Akdeniz ve Doğu Karadeniz kıyılarını kapsıyor. Güney Çin’deki Hengduan Dağları da böyle bir “sıcak nokta” Site, 10,000 değişik türe ait bilgiler içeriyor; ayrıca 600’den fazla tür ve manzara fotoğrafının yer aldığı görüntü arşivi bulunuyor.
http://www.csdl.tamu.edu/FLORA/gallery.htm
Damarlı Bitkiler En zengin bitki çeşidini içeren bu gruptaki çiçekler, ayrıntılı özellikleriyle ve büyütülebilen resimleriyle birlikte tanıtılıyor.
www.hear.org/starr/hiplants/index.html
Tehdit Altındaki Hawaii Ekosistemleri Projesi kapsamında kurulan sitede 900 kadar bitkinin görüntülü tanımı yapılıyor. Bunlar arasında adalara daha sonra sokulan ve yerli türlerin aleyhine hızla yayılan istilacılar da tanıtılıyor.
www.nal.usda.gov/curtis
California Üniversitesi (Los Angeles) Biyomedikal Kütüphanesi’nce oluşturulan bu sanal sergide, 29 çeşit baharatın tarihçesi, kimyası ve tıbbi kullanımı açıklanıyor.Bitkilerin büyüleyici resimleriyle ün kazanan dergi 217 yıldır basılmaya devam ediyor. Site, derginin ilk 20 yılında yayımlanan sayılardaki görüntüleri veriyor. Sulu boya ve mürekkeple renklendirilmiş 1000’den fazla çizimin üzerlerine tıklayarak büyütebiliyorsunuz.
http://www.rrz.uni-hamburg.de/biologie/b_online/e00/contents.htm
Mendel kalıtım ilkelerine ve bitkilerdeki moleküler tepkimelere kadar akla gelebilecek her şeyi kapsıyor. Yazılı açıklamaların yanı sıra fotoğraflar, hareketli görüntüler ve hücrelerin mikrografları.
www.figweb.org
Bu sitede incir ve sinek (yada minik eşek arıları) arasındaki dayanışmayı izliyorsunuz. incirin
çiçekleri, meyvenin içinde saklı.
http://www.worldviewofglobalwarming.org
Kosta Rika’da ortadan kaybolan kurbağalar, Alaska’da çözülmeye başlayan donmuş toprakları, Sibirya çevresinde yükselen denizleri mi görmek istiyorsunuz? Yoksa Peru’da 13 yılda 500 metre gerileyen buzulları mı? Belki de Antarktika’da son 400 yıldır genişlerken, birden küçülüp çatlamaya başlayan buz örtülerini mi?
www.epa.gov/ecotox
ECOTOX adlı site, 1926 yılından başlayan bir makale, rapor ve gözlem arşivini içeriyor. Sitede, aktinomisin den, çinkoya kadar her çeşit toksik maddenin yol açtığı etkiler sergileniyor.
www.osei.noaa.gov
Felaketinizin Resmidir; Bu görüntü sitesi, doğanın öfkesini merak edenler için. Okyanuslarda oluşan güçlü kasırgaların, karşı konulmaz orman yangınlarının, kutup bölgelerinden kopup okyanuslara karışan koca buzdağlarının uydu görüntüleri. Ayrıca günün görüntüsü köşesi, sizi haberlerde dinlediğiniz son doğa felaketiyle buluşturuyor.
www.rand.org/scitech/stpi/ourfuture
Geleceğimiz Çevremiz RAND Bilim ve Teknoloji Politika Enstitüsü’nce hazırlanan sitede, çevre dostu yenilik ve icatları inceleyebilirsiniz. Ayrıca gelecek 20 yıl süresince çevre politikalarının, genom araştırmalarından açıklanıyor.Uzmanların görüşlerini aktardıkları video görüntüleri ve çok sayıda içeriyor.
www.vivanatura.org
Meksika, en çok memeli türü barındıran ülkeler arasında ikinci, damarlı bitkiler sıralamasında dördüncü ve sürüngenler kategorisinde de birinci (717 tür) sırada bulunuyor. Bu sürüngenlerden birçoğunaysa başka hiçbir yerde rastlanmıyor. Bu zengin görüntü sitesinde ister merak ettiğiniz hayvan üzerinde ayrıntılı bilgi, ister yüksek çözünürlükte görüntü elde edebiliyorsunuz.
http://www.nhgri.nih.gov/educationkit/video.html
http://www.ornl.gov/hgmis/posters/chromosome/
http://vector.cshl.org/resources/resources.html
Cold Spring Harbor Laboratory tarafından hazırlanan ‘DNA Learning Center’ (DNA Öğrenme Merkezi) sayfasında bir dizi gelişkin online genetik etkinlikten yararlanabilirler. Ör: Ziyaretçilere dizilim verilerini analiz etme olanağı sağlayan BioServers, ayrıca, PCR ve DNA parmak izi tekniklerini açıklayan animasyonlar içeriyor
www.histo.net
www.path.uiowa.edu/virtualslidebox
Illinois Tıp Koleji veIowa Tıp Fakültesi araştırmacılarınca düzenlenmiş sitelerdeki araçları kullanarak bir doku örneği üzerine zoom yapıp dokulardaki enince detayları görebilirsiniz.
www.genbilim.com
Site Genetiğe giriş düzeyinde konular, popüler bir dille yazılmış kısa makalelerle anlatılıyor.
500 kadar animasyonun siteye konması için çalışmalar yürütülmektedir.
www.froguts.com
Sitede sanal bir neşter ve makasla hayvanın(kurbağanın) doku katmanlarını açıp, karnını, hatta üç gözenekli kalbini görebiliyor, beynini inceleyebildiğiniz gibi, animasyonlarla, örneğin dört aşamalı solunum gibi süreçleri de daha yakından izleyebiliyorsunuz.
www.nlm.nih.gov/exhibition/dreamanatomy/index.html
ABD’nin Bethesda kentindeki Ulusal Tıp Kütüphanesi’nde açılan bir serginin online türü olan sitede eski Mısır’dan günümüze kadar insan anatomisiyle ilgili görüntüleme çalışmalarının evrimini izleyebilirsiniz.
www.nutrition.gov
ABD Tarım Bakanlığı’nca hazırlanmış sitede, başta dengeli beslenme piramidi, her yaşa ve cinsiyete göre belirlenmiş diyetlerden tutun, biyoteknoloji, gıda güvenliği, zehirli yiyeceklere kadar çok çeşitli kategoride ayrıntılı bilgiler ve yol gösterici şemalara ulaşabilirsiniz.
www.dinosauria.com
Olağanüstü zenginlikte ve ayrıntıda çizimlerden oluşan iki dinozor sitesi.
www.naturfotograf.com/UV_flowers_list.html#top
Norveçli amatör fotoğrafçı Bjorn Rorslett, morötesi ve kızılaltı filtreler kullanarak bize çiçekleri arı yada diğer böceklerin gözleriyle seyrettiriyor.
www.nhm.ac.uk/entomology/bombus/index.html
Site, alfabetik sıraya yada bölgelere göre düzenlenmiş açıklamalı tür listelerinin yanı sıra, bu
hayvanların üzerine tıklayarak büyütebileceğiniz eşey organlarının fotoğraflarını bile içeriyor.
** www.leps.it
Sitede ve içerdiği linklerde Kuzey Amerika’da yaşayan 4000 kadar kelebek türüne ulaşabiliyorsunuz. İkincideyse Doğa meraklısı üç İtalyan bilim insanı, Avrupa ve Kuzey Afrika’da bulunan 1500 kadar kelebek ve güveyi tanıtıyor.
http://www.worldwildlife.org/wildfinder/
Sitede 30.000’den fazla memeli, sürüngen, çift yaşamlı ve küf türünün dünyadaki 825 ekoloji alanının neresinde yaşadığını, benzer özelliklere sahip yerleri ve benzer özellikteki hayvanları öğrenebiliyorsunuz. Ayrıca siteyi coğrafi olarak da tarayabiliyorsunuz. Yani üzerine tıkladığınız bölge yada kentte yaşayan türleri de görebiliyorsunuz.
www.med.uwo.ca/physiology/courses/sensesweb
Kanada’daki Batı Ontario Üniversitesi tarafından hazırlanmış olağanüstü eğitici bir site. Son
derece etkili animasyonlarla beş duyumuzun nasıl işlediğini, ayrıca, örneğin belleğimizin nasıl çalıştığı gibi tamamlayıcı bilgiler 12 bölümde öğretiliyor. Özellikle öğretmenler için son derece yararlı bir ders aracı.
www.senseofsmell.org
İnsan burnunun 10.000 farkı kokuyu ayırt edebildiğini biliyor muydunuz? Ya insan burnunda 10 milyon, köpek burnunda 200 milyon koku almacı bulunduğunu? Sabahleyin koku alma yeteneğinin en düşük düzeyde olduğunu, kokuları gün ilerledikçe daha iyi duyabildiğimizi?
www.ubcbotanicalgarden.org/potd
Vancouver’deki (Kanada) İngiliz Kolumbiası Botanik Bahçesi tarafından hazırlanmış sitede her gün, dünyanın çeşitli ülkelerini temsil eden fotojenik çiçekleri gösteren “Günün Botanik Fotoğrafı” sergileniyor.
www.science.uva.nl/ZMA/3dpics
Amsterdam(Hollanda) Zooloji Müzesince hazırlanmış site, çoğunu yakından göremeyeceğiniz 150 kadar kuş türüne yakından bakma olanağı sağlıyor.
www.microscopy-uk.org.uk/micropolitan/index.html
“Micropolitan Müzesi”nde, çok zengin olmasa da çeşitli ortamlardan (tatlı su, denizler, böcekler alemi vb.) seçilmiş örneklerin mikroskop altındaki renkli görünümleri, gerçektende bir sanat eserini inceliyormuşsunuz izlenimini veriyor.
http://internt.nhm.ac.uk/jdsml/zoology/protistvideo
Protista alemine giren mikroorganizmalardan 1500 kadarını Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’nin hazırladığı bu sitedeki kısa filmlerde izleyebilirsiniz. Filmlerde açıklama yok; ama hiç olmazsa bu mini dünyanın nasıl “kıpraştığını” görebiliyorsunuz.
www.ispecies.org
Aradığınız türün adını yazdığınızda moleküler, taksonomik vb. sitelere bağlanarak, aradığınız
tür için fotoğraflar, son yazıların özetlerini,protein ve DNA dizilimleri gibi bilgileri içeren bir
tür profili gönderiyor.
www.bio.davidson.edu/courses/genomics/methodslist.html#meth2
PCR yöntemlerinden tutun da, elektroforez yada DNA’nın belli bölgelerini çıkarmada kullanılan daha modern yöntemlere kadar 50 laboratuar tekniği ve aracı, çizim ve animasyonlarla anlatılıyor.
www.fossilmuseum.net
Sitenin sistematiği ve işlevselliğinin yanı sıra, estetiği de sizi gerçek bir fosil müzesinde dolaşıyormuşsunuz duygusuna kaptırıyor. Oldukça zengin bir içeriğe sahip.
www.dnai.org
Şifreniz Nasıl Çözüldü? Canlıların kalıtım şifresinin çözülme serüveni yolunda alınan mesafe, hem kronolojisiyle, hem de DNA'nın nasıl bağlandığını, DNA dizilimlerinin nasıl analiz edildiğini ve DNA'yla ne gibi yapılar gerçekleştirilebildiğini gösteren çizim ve kısa filmlerle
anlatılıyor.
MATERYAL VE YÖNTEM
Biyoloji ile ilgili yaklaşık 150 kavram ve isimlerin tanımlarını, video görüntülerini; internet, basılı ve diğer multimedia kaynaklarından sağlanarak biyolojik kavram-isim tanımının video ve görüntü havuzu oluşturulacaktır.
Bu kavramlarla ilgili resim, ve video görüntüleri; çeşitli kaynaklardan sağlanarak, görsel video veri havuzu oluşturulacaktır.
Görsel ve işitsel çalışma materyallerini;Biyoloji eğitimi anabilim dalı materyal geliştirme ve hazırlama odası’nda Demirkuş tarafından; Discovery Channel, National Geographical Channel,. History Channel, Realty TV, BBC Premium…vb kanallardan yaklaşık, 20 saatlik biyoloji ile ilgili video kayıtları. Bilim ve Teknik, PCnet ve Chip dergilerinin verilen CD eklerindeki görüntü ve videolardan yararlanacaktır. Fen Bilgisi Genel Biyoloji laboratuar çalışmaları esnasında, bahar dönemi boyunca; biyoloji kavramlarıyla ilgili mikroskobik ve makroskobik; resim ve vido görüntüleri toplanacaktır.Ayrıca yaz döneminde Dijital Fotoğraf makinesi ve video kamera ile YYÜ Zeve kampusu sahasında; biyoloji kavramlarıyla ilgili görsel ve işitsel görüntüler toplanacaktır. Kütüphane, multimedia-veri depolama araçlarından (CD, hard-disk vs.), internetten, Demirkuş tarafından hazırlanan, yaklaşık;10 saatlik vido filmleri, ve biyolojik kavramlara 2500 tanım-görüntü içeren Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı web sayfasından ve yaklaşık 8000 bitki görüntüsü içeren, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı Van Gölü Havzası Sanal Herbaryumu web sayfasından yararlanılacaktır. Çalışmamız süresince buna ilave olarak doğadan; dijital fotoğraf makinesi, ve ışık kutusuyla scan edilen kuru ve taze bitki materyallerine ait görüntüler ve video filmleri biyolojik kavram-isim tanımının video ve görüntü havuzu kaynaklarını oluşturacaktır.
İlk bahar ve yaz döneminde hedeflenen kavram ve isimlerle ilgili gereksinim duyulan materyal;İlkbahar ve yaz aylarında toplanan görsel veriler Photoshop grafik sanal aracıyla; gösteri ve web amaçlı olarak hazırlanacaktır.Toplanan video görüntüleri yaz döneminde Ulead Media Pro 8 ve Canopus ProCoder video düzenleme araçları kullanılarak, kavramlarla eşleşmemiş İntranet (göster-ders) ve internet amaçlı olarak kısa filmler hazırlanacaktır. Hazırlanan web görüntü ve filmleri; Biyoloji ve Fen Bilgisi Anabilim Dalı web sayfalarına hazırlamak ve aktarılmak üzere;Adobe Macromedia Web Ürünleri (Dreamweaver web editörü ve Fireworks grafik aracı) kullanılacaktır. Aynı web materyalleri (video filmler ve görüntüler) kavram tanımlarıyla eşletirilerek;FlipAlbum Suit & sanal aracı kullanılarak; internet entegreli;İnter aktif Biyoloji Kavram Tanım Video-Görüntü DVD’si hazırlanacaktır.
KAYNAKLAR
Campbell. N.A., 1999.Biology World Student Series, Addıson-Wesley. California. Glossary
G1-24, İndex I1-39
Claude.A.V.,1979. Biology, (Editör: Şişli.M.N). Milli Eğitim Basımevi.
Demirkuş, N.,1999. Fen Bilgisi Öğretim Yöntemleri ve Uygulamalarının Verimli Hale
Getirilmesi. Öğretmen Eğitiminde Çağdaş Yaklaşımlar Sempozyumu, 8-10 Mart
1999 İzmir. D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 11 (1999) 414-425.
Demirkuş, N., 2002. Tarayıcının (scanner) Özelliğine Bağlı Olarak Resim, Hareketsiz
Cisim ve Varlıkların Görüntülerini Bilgisayara Aktarma Cihazı (Buluş). Tasnif
Sınıfı: H04N, Buluş Müracaat No: TR 2000 01807 A2, Türk Patent Enstitüsü,
Resmi Patent Bülteni, 2001/64, Yayın Tarihi: 22.10.2001, sf. 171, Ankara.
Gürlek, M., 2002. Orta Öğretim Biyoloji (Botanik) Öğretiminde Anlam Çözümleme
Tabloları, Kavram Ağları ve Kavram Haritalarının Uygulanması (Yüksek Lisans
Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bil.Enst.,
Tootill, E.,1983. The Penguın Dictıonary of Botany, Penguın Books. Yaylacı, H.S., Yaylacı,
F., 2003. Eğitim Teknolojisi Dersinde Öğretim Materyallerinin Geliştirilmesi,
Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu. Antalya.
Yılmaz, A., 2003. İlköğretimde Mikroorganizmalar Kavramlarıyla İlgili Bazı Etkinliklerin
Geliştirilmesi (Tezsiz Yüksek Lisans Dönem Projesi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen
Bil.Enstitüsü. Van.
ARAŞTIRMA OLANAKLARI
Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalında yürütülen; YYÜ Bilimsel Araştırma Fonu destekli 2003-YRT-003 nolu;”Evrensel atık ve atık malzemelerin Fen ve Matematik Öğretiminde Kul lanımı “ adlı proje desteği ile alınan; Canon XM 2 video kamera ve Canon 30D dijital Fotoğ raf kameralarından Fen Bilgisi Anabilim Dalında Yürütülen; DPT destekli, “Fen Bilgisinde Önemli Kavramlarla İlgili Somut Materyal Geliştirme” adlı proje desteği ile alınan; Bilgisayar lar, Adobe Macromedia Studio 8 ürünleri, mekanik ve dijital mikroskop video kameraları kullanılacaktır.
Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü, Biyoloji Ana Bilim Dallarındaki olanaklar;
-Biyoloji Anabilim Dalı’nda; canlılara ait yaklaşık 10.000 görüntü ve resim koleksiyonu bulunmaktadır.
-10 Laboratuarlar (mikroskop ve lup ).
-Canon 300D dijital fotoğraf makinesi
-AverVision 300, Mikroskop Uyumlu Sunu Kamerası
-HP Pentium II, IBM Pentium IV, IBM Celeron, Pentium IV 1.8 MHz DELL Inspiron 2650 ve Toshiba Diz üstü bilgisayar,
-HP 4750 C scanner ve dia aparatı,
-HP 5500 C scanner ile pozitif (film), negatif (dia) ve fotoğraf aparatı,
-HP 3500 C scanner resim tarayıcı,
- Işık Kutusu Aparatı,
-Sanal ortamda resim ve görüntü rötuşları için grafik programlarının lisanslı ve tanıtım versiyonları. Örneğin Adobe PhotoBusiness Edition (lisanslı), Adobe Photoshop7, FineReader 7 deneme sürümü, HP Albüm, fotoğraf ve grafik(lisanlı), FlipAlbum6 Suite tam sürüm, Filip Albüm Professional deneme sürümü (sanal kitap hazırlama programı), çeşitli tarama motorları.
KAYNAK WEB ADRESLERİ
www.dinofish.com
www.cetacea.org
oceanexplorer.noaa.gov
www.calacademy.org/research/diatoms
www.neoucom.edu/DLDD
www.calacademy.org/exhibits/skulls
www.med.unc.edu/embryo_images
www.webvision.med.utah.edu
www.biology.arizona.edu
bio.ltsn.ac.uk/imagebank
www.sumanasinc.com/scienceinfocus/scienceinfocus.html
www.ebiomedia.com
www.cellnucleus.com
www.johnkyrk.com
www.bio.davidson.edu/courses/movies.html
http://science.nhmccd.edu/biol/ap1int.htm
www.biointeractive.org
science.nhmccd.edu/biol/ap1int.htm
www.healcentral.org
www.insectimages.org
www.antbase.org
www.bio.unc.edu/faculty/goldstein/lab/movies.html
www.crocodilian.com
bio-ditrl.sunsite.ualberta.ca
tncweeds.ucdavis.edu/index.html
www.piscoweb.org/cgibin/
www.amphibiaweb.org
www.sel.barc.usda.gov/acari/index.html
www.mos.org/sln/SEM
www.brisbio.ac.uk
(*) mouseatlas.caltech.edu
www.microscopyu.com
www.cellsalive.com
www.bsc-eoc.org/avibase/avibase.jsp
http://www.kustr.org
www.biodiversityhotspots.org/xp/Hotspots
natzoo.si.edu/Animals
www.enature.com
www.primate.wisc.edu/pin
www.foxforest.com
www.sp.uconn.edu/~mcbstaff/graf/Sym.html
www.awionline.org/Lab_animals/biblio/enrich.htm
www.awionline.org/Lab_animals/biblio/refine.htm
www.animalinfo.org
www.arkive.org
research.amnh.org/~esg
http://www.rbgkew.org.uk/exhibitions/johnday/index.html
www.cnr.vt.edu/dendro
rathbun.si.edu/botany/pacificislandbio
diversity/hawaiianflora/index.htm
rathbun.si.edu/botany/pacificislandbio
diversity/marquesasflora /index.htm
www.deathonline.net/decomposition/index.htm
sciweb.nybg.org/science2
http://maen.huh.harvard.edu:8080/china
http://www.csdl.tamu.edu/FLORA/gallery.htm
www.hear.org/starr/hiplants/index.htm
www.nal.usda.gov/curtis
http://www.rrz.uni-hamburg.de/biologie/b_online/e00/contents.htm
www.figweb.org
http://www.worldviewofglobalwarming.org
www.epa.gov/ecotox
www.osei.noaa.gov
www.rand.org/scitech/stpi/ourfuture
www.vivanatura.org
http://www.nhgri.nih.gov/educationkit/video.html
http://www.ornl.gov/hgmis/posters/chromosome/
http://vector.cshl.org/resources/resources.html
www.histo.net
www.path.uiowa.edu/virtualslidebox
www.genbilim.com
www.froguts.com
www.nlm.nih.gov/exhibition/dreamanatomy/index.html
www.nutrition.gov
www.dinosauria.com
www.naturfotograf.com/UV_flowers_list.html#top
www.nhm.ac.uk/entomology/bombus/index.html
** www.leps.it
http://www.worldwildlife.org/wildfinder/
www.med.uwo.ca/physiology/courses/sensesweb
www.senseofsmell.org
www.ubcbotanicalgarden.org/potd
www.science.uva.nl/ZMA/3dpics
www.microscopy-uk.org.uk/micropolitan/index.html
http://internt.nhm.ac.uk/jdsml/zoology/protistvideo
www.ispecies.org
www.bio.davidson.edu/courses/genomics/methodslist.html#meth2
www.fossilmuseum.net
www.dnai.org